Ο Άρθουρ Κλαρκ (Sir Arthur Charles Clarke) πέθανε στο σπίτι του στη Σρι Λάνκα την περασμένη Τετάρτη, 19 Μαρτίου 2008.
Είχε γεννηθεί πριν ενενήντα χρόνια (16/12/1917) στο Minehead, στη νότιο Αγγλία από φτωχή αγροτική οικογένεια. Από μικρή ηλικία τον γοήτευαν οι φυσικές επιστήμες και ασχολήθηκε με τη μελέτη διαφόρων πετρωμάτων στις ακτές της γενέτειράς του, ενδιαφέρθηκε για την προϊστορία και τους δεινόσαυρους. Επίσης, σε μικρή ηλικία, κατασκεύασε από χαρτόνι και κάτι φακούς που βρήκε, ένα τηλεσκόπιο για να εξετάσει τον έναστρο ουρανό που τόσο έμελλε να τον συγκινήσει σε όλη του τη ζωή. Τις εγκύκλιες σπουδές του τις έκανε από το1927 έως το 1936 στο Huish's Grammar School στο Taunton (το σημερινό Richard Huish College http://www.richuish.ac.uk/ ) ως υπότροφος, όμως δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσει πανεπιστημιακές σπουδές και μπήκε αναγκαστικά στην αγορά εργασίας.
Στον πόλεμο κατατάχτηκε ως υποσμηνίας στη Βασιλική Αεροπορία (RAF) και εργάστηκε στην ομάδα των ραντάρ που θα βοηθούσαν την προσγείωση των αεροπλάνων κατά τις νυχτερινές πτήσεις. Απολύθηκε με το βαθμό του σμηναγού (Flight Lieutenant), και μετά τον πόλεμο κατάφερε λόγω της στρατιωτικής του υπηρεσίας να φοιτήσει στο King’s College του Λονδίνου όπου σπούδασε μαθηματικά και φυσική.
Λόγω του ενδιαφέροντός του για τα ταξίδια στο διάστημα έγινε μέλος της Βρετανικής Διαπλανητικής Εταιρίας. Το Φεβρουάριο του 1945 δημοσιεύτηκε ένα σύντομο γράμμα του στο περιοδικό «Ασύρματος Κόσμος» (Wireless World), όπου ούτε λίγο ούτε πολύ προτείνει την μεταπολεμική χρήση των γερμανικών πυραύλων V2 για τη μεταφορά τηλεπικοινωνιακού υλικού στην ιονόσφαιρα! Μέσα σε μιάμιση μόνο στήλη περιλαμβάνονται τέσσερις επαναστατικές ιδέες:
α) η οικονομική χρήση των πυραύλων, διότι θα επέστρεφαν στη γη με αλεξίπτωτο για να επαναχρησιμοποιηθούν
β) η χρήση τεχνητών δορυφόρων σε γεωστατική τροχιά
γ) την εκπομπή επικοινωνιακών σημάτων από το διάστημα σε όλον τον πλανήτη
δ) η χρήση φωτοηλεκτρικών στοιχείων για επαναφόρτιση των μπαταριών.
Ακολούθησε λεπτομερές άρθρο του γι’ αυτό το θέμα στο ίδιο περιοδικό τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς.
Έγραψε περί τα εκατό βιβλία επιστημονικά και λογοτεχνικά (επιστημονικής φαντασίας) όπου «προφήτευσε» διάφορες τεχνολογικές ανακαλύψεις όπως τους τεχνητούς δορυφόρους, την εξερεύνηση του διαστήματος πέρα από το ηλιακό σύστημα, τους υπολογιστές με τεχνητή νοημοσύνη, και την παγκόσμια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη. Μερικές από αυτές είχε την τύχη να τις δει να πραγματοποιούνται και χάρηκε τόσο πολύ που μπόρεσε κι αυτός να τις χρησιμοποιήσει (π.χ. ήταν από τους πιο ένθερμους χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ήδη από τη δεκαετία του 1990.) Ο Κλαρκ, κάτι που παραδέχεται και ο ίδιος, δεν υπήρξε εφευρέτης (η ιδέα των γεωστατικών δορυφόρων είχε ήδη περιγραφεί από τους γερμανούς Hermann Oberth στο βιβλίο Die Rakete zu den Planetenräumen το 1923, και Hermann Noordung (Herman Potočnik.) στο Das Problem der Befahrung des Weltraums der Raketenmotor το 1928). Βοήθησε όμως πολύ στην εκλαϊκευση της επιστήμης με τη συγγραφή πολλών επιστημονικών βιβλίων, πλουτίζοντας με πληθώρα επιστημονικών δεδομένων τα μυθιστορήματα που έγραψε. Έτσι, μετέτρεψε την επιστημονική φανασία από φαντασιόπληκτη παραλογοτεχνία σε αξιόλογο λογοτεχνικό είδος το οποίο από καιρό πια είναι αντικείμενο μελέτης στα τμήματα αγγλικής φιλολογίας ανά τον κόσμο.
Για τη συμβολή του πάντως στην επιστήμη το όνομά του δόθηκε
α) στον αστεροειδή 4923
β) σε ένα είδος δεινόσαυρου (Serendipaceratops arthurcclarkei)
γ) στη γεωστατική τροχιά στα 35.786 χιλιόμετρα (ή 22.240 μίλια) που επίσης ονομάζεται «Clarke orbit».
Το 2000 του απονεμήθηκε ο τίτλος του ιππότη «για τις υπηρεσίες του στη λογοτεχνία» και φέρει τον τίτλο του “Sir”.
Το πρώτο του διήγημα «Ομάδα διάσωσης» δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Astounding Science Fiction», το περιοδικό που του είχε εξάψει τη φαντασία όταν το πρωτοδιάβασε μικρός!
[Τον μακροσκελή κατάλογο των δημοσιευμένων έργων του μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα http://en.wikipedia.org/wiki/Arthur_C._Clarke .]
Λίγο καιρό πριν πεθάνει, καταλαβαίνοντας ότι σύντομα θα πετάξει σε άλλες τροχιές, ο Άρθουρ Κλαρκ δημοσιεύει ένα συγκινητικότατο βίντεο όπου αποχαιρετά τους φίλους και αναγνώστες του. Εκφράζει την ελπίδα πως θα τον θυμόμαστε κυρίως ως συγγραφέα και δευτερευόντως ως εκλαϊκευτή της επιστήμης, ένθερμο οπαδό της εξερεύνησης του διαστήματος (πάντοτε παρέμεινε ένας «διαστημικός δόκιμος» Space Cadet!) και μανιώδη υποβρύχιο δύτη.
Θα ήθελε να πραγματοποιηθούν για το καλό της ανθρωπότητας:
α) η απόδειξη για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής
β) η χρήση καθαρών πηγών ενέργειας
γ) η ειρήνη στη Σρι Λάνκα, τη δεύτερη πατρίδα του από το 1956, η οποία σπαράζεται από μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο
Εμείς, οι αναγνώστες που απολαύσαμε το έργο του που τόσο μας βοήθησε να διευρύνουμε τους ορίζοντες της φαντασίας μας, όποτε θα τον φέρνουμε στο νου μας θα ψάχνουμε απαντήσεις στα ερωτήματα μέσα στα βιβλία που άφησε πίσω του!
Μερικά από τα σαρκαστικά του σχόλια:
«Τριάντα χειμώνες στην Αγγλία»
(απάντηση στο ερώτημα γιατί διάλεξε να ζει από το 1956 στη Σρι Λάνκα...)
«Θεωρώ την τιμή αυτή ως φιλοφρόνηση προς ολόκληρο το λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας. Οι μανδαρίνοι της Αγγλικής Λογοτεχνίας ας βάλουν αυτή την είδηση στις πίπες τους και ας την καπνίσουν.»
(όταν πληροφορήθηκε ότι πρόκειται να χριστεί ιππότης)
«Η μόνη ελπίδα για την ανθρωπότητα είναι η ευφυία και ο κοινός νους, ο οποίος δεν είναι και τόσο κοινός.»
«Οποιαδήποτε αξιόλογη τεχνολογική ανακάλυψη θυμίζει μαγεία»
«Όταν ένας καταξιωμένος ηλικιωμένος επιστήμονας λεέι πως κάτι είναι εφικτό, έχει σχεδόν σίγουρα δίκιο. Όταν όμως λέει ότι κάτι είναι ανέφικτο, πιθανότατα κάνει λάθος!»
Και τώρα αγαπητοί συνάδελφοι ας προσγειωθούμε στη μικρή γωνιά του πλανήτη μας όπου κατοικούμε και ας δούμε τι γίνεται στις Σ. Β.
Λοιπόν, αν δείτε στο διαδίκτυο, στον ιστότοπο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης http://argo.ekt.gr/Opac2_4/zConnectELL.html
τον αρχικό συλλογικό κατάλογο σχολικών βιβλιοθηκών
με 7000 περίπου τίτλους τεκμηρίων (περίπου 4500 από τα οποία τελικώς έφτασαν με το πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ στις βιλιοθήκες μας) θα διαπιστώσετε πως δεν περιέχει ΟΥΤΕ ΕΝΑ βιβλίο (ούτε καν επιστημονικό) του Άρθουρ Κλαρκ.
Την ίδια τύχη έχουν και άλλα ιερά τέρατα της επιστημονικής φαντασίας όπως θα δείτε παρακάτω.
Αντιθέτως (δείτε τον OPAC http://geac.haef.gr/cgi-bin-EL/egwcgi/130093/query.egw;/-1+194.30.242.11:210/MAIN*BIBMAST.17 )
η σχολική βιβλιοθήκη του Κολεγίου Αθηνών Ψυχικού διαθέτει 19 τίτλους του Κλαρκ!!
Για τη διαφορά νοοτροπίας όσον αφορά στην ανάπτυξη της συλλογής μιας ζωντανής σχολικής βιβλιοθήκης που παίρνει υπ’ όψιν τις ανάγκες και προτιμήσεις των νεαρών χρηστών της δείτε την παρακάτω σύγκριση:
συγγραφέας Σ.Β. ΚΟΛΕΓΙΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΣ Σ. Β.
Asimov 36 0
Bradbury 8 0
Clarke 19 0
Heinlein 4 0
Herbert 3 0
Sagan 12 0
Stanislaw 5 0
οι πιο παλιοί συγγραφείς έχουν λίγο καλύτερη αντιμετώπιση
Shelley 16 1
Verne 54 10
Wells 30 1
Δε θέλω να προβώ σε κανένα σχόλιο. Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους, τα δε συμπεράσματα είναι δικά σας.
http://lakdiva.org/clarke/1945ww/1945ww_058.jpg
το γράμμα του Κλαρκ στο περιοδικό WIRELESS WORLD, FEBRUARY 1945
περί «τεχνητών δορυφόρων» , «γεωστατικής τροχιάς &
«ειρηνικής χρήσης των πυραύλων V2»
http://www.youtube.com/watch?v=eLXQ7rNgWwg
το αποχαιρετιστήριο βίντεο του Κλαρκ στους αναγνώστες του 5 Δεκ 2007
http://www.tveap.org/news/0712art_transcript_01.html
το απομαγνητοφωνημένο κείμενο στα αγγλικά του παραπάνω βίντεο
ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ TOY
Arthur C. Clarke
16/12/1917 – 19/3/2008
2001 οδύσσεια διαστήματος
μετάφραση Γ. Αγγέλου
:Κάκτος , c1977
2010 οδύσσεια δύο
μετάφραση Χ. Ξενούλης
:Κάκτος , c1983
2061 οδύσσεια τρία
μετάφραση Αλέκος Παπίδας
:Κάκτος , c1990
20 ΙΟΥΛΙΟΥ 2019
Εκδόσεις: ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ
Αγνωστες δυνάμεις
μετάφραση Χ. Ξενούλης
Κάκτος 1985
Αποχαιρετισμός στη Γη
Mετάφραση Ρένα Καρακατσάνη
Κάκτος
Η αυτοκρατορία της γης
μετάφραση Φ. Κονδύλη
:Κάκτος , c1976
Η πόλη και τ' άστρα
μετάφραση Τ. Ρούσσου
:Κάκτος , 1977
ΛΙΚΝΟ
Εκδόσεις: ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ
Ναυάγιο στη σελήνη
Κάκτος
Νησιά στον ουρανό
μετάφραση Μάστορη, Βούλα,
: Πατάκης, 1999
Ο άνθρωπος και το διάστημα
Επιστημονική Βιβλιοθήκη "Λάϊφ"
μετάφραση Νικ. Γ. Παπαδημητρίου
Λύκειος Απόλλων-Χρυσός Τύπος: 1976
Οι επικυρίαρχοι : το τέλος της παιδικής ηλικίας
μετάφραση Δ. Αποστόλου
:Κάκτος , c1978
Οἱ πηγές τοῦ παραδείσου
μετάφραση Ἀ. Μιαούλη
: Κάκτος 1980
Παράξενες θάλασσες
Mετάφραση : Σ. Πανούση
Κάκτος
Πηγές του παραδείσου
Κάκτος
Πρόεκταση στο μέλλον : μια έρευνα μέσα στα όρια του πιθανού
μετάφραση Ν. Γαρουφαλιά
:Κάκτος , 1976
Ραντεβού με το Ράμα
μετάφραση Β. Κατσάνη
:Κάκτος , c1984
Τά μυστήρια τοῦ κόσμου
μετάφραση Ἀ. Ἀϊδίνη
Κάκτος 1981
Τιτανικός
μετάφραση Όλγα Μαύρου
Κάκτος 1991
ως ένθετα στον τύπο
Ο ΦΡΟΥΡΟΣ (συλλογή διηγημάτων)
Η ΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΕΔΟΥΣΑ
