Δύο χρόνια δίκτυο Λίνουξ LTSP στη Σχολική Βιβλιοθήκη του 9ου Γυμνασίου Περιστερίου

Στη σχολική βιβλιοθήκη του 9ου Γυμνασίου Περιστερίου, λειτουργεί δίκτυο LTSP 4 τερματικών για χρήση των μαθητών, το οποίο είναι βασισμένο στη διανομή 
ελεύθερου λογισμικού GNU/Linux Ubuntu 10.04.
Η εγκατάσταση του δικτύου είχε γίνει τον Ιούνιο 2009 από τα μέλη της hellug Ρίτσαρντ Κουέσκιν και Ιάκωβο Στέλλα, οι οποίοι είναι και οι δύο εκπαιδευτικοί.

Από προσωπική εμπειρία διαπίστωσα ότι το δίκτυο λίνουξ LTSP λειτουργεί πολύ ικανοποιητικά.
Ως μακροχρόνιος χρήστης των νέων τεχνολογιών, αλλά χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις,
είδα ότι μπόρεσα πολύ εύκολα να διαχειριστώ το δίκτυο
επί δύο σχολικές χρονιές [2009-2010 και 2010-2011].
Κατά τη διετία που πέρασε πραγματοποιήθηκαν
εκατοντάδες επισκέψεις μαθητών στα τέσσερα “χαζά” τερματικά [thin clients] του δικτύου.

Oι μαθητές που τα χρησιμοποίησαν μπόρεσαν να κάνουν όλες τις εργασίες που ήθελαν:
χρήση σουίτας γραφείου OpenOffice [κειμενογράφος, παρουσιάσεις, λογιστικά φύλλα]
χρήση διαδικτύου με Mozilla Firefox
επεξεργασία εικόνας με Gimp
χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων [π.χ. KWordQuiz]
εκτύπωση των εργασιών τους
ζωγραφική
χρήση διαδικτυακών παιχνιδιών,
χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Το δίκτυο δεν κόλλησε ΠΟΤΕ κανένα ιό, και μάλιστα ΧΩΡΙΣ να χρησιμοποιείται κανένα “αντιβιοτικό’ πρόγραμμα,  ελάχιστες δε φορές κράσαρε κάποιο τερματικό,
το οποίο όμως επανέφερα σε κανονική λειτουργία με μία απλή επανασύνδεση, η οποία παίρνει ελάχιστα δευτερόλεπτα να ολοκληρωθεί. Κανένα αρχείο δε χάνεται, διότι τα πάντα
αποθηκεύονται στον εξυπηρετητή και όχι στα τερματικά.
Όλες οι ενημερώσεις του λειτουργικού συστήματος Ubuntu και των δεκάδων προγραμμάτων
που χρησιμοποιούμε γίνονται αυτομάτως με ειδοποιήσεις, και τα πάντα παρέχονται εντελώς ΔΩΡΕΑΝ, διότι είναι ελεύθερο λογισμικό [free software], υπό την άδεια GPL.
Τα μεγάλα πλεονεκτήματα του ελεύθερου λογισμικού που έζησα στην πράξη είναι:
ασφάλεια
σταθερότητα
ελευθερία
οικονομία
πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των χρηστών
διαμοιρασμός της γνώσης
[διότι ο πηγαίος κώδικας όλων των προγραμμάτων και όλη η τεκμηρίωση -εγχειρίδια παρέχεται δωρεάν].

Το LTSP είναι ένα έργο ελεύθερου λογισμικού, το οποίο στηρίζεται στην ιδέα της χρήσης υπολογιστών μέσω εξυπηρετητή [server based computing]. Οι χρήστες ενός τοπικού δικτύου μπορούν να χρησιμοποιούν ταυτόχρονα τον ίδιο εξυπηρετητή (σέρβερ)  μέσω των τερματικών. Τα τερματικά δε χρειάζεται να έχουν σκληρό δίσκο, ούτε μεγάλη επεξεργαστική ισχύ ή μνήμη.
Γενικά ένας παμπάλαιος υπολογιστής με επεξεργαστή στα 300 - 400 MHz , μνήμη μόνον 64 MB, κάρτα δικτύου 100 mb/s και κάρτα γραφικών 8Mb, είναι αρκετός για να παίξει το ρόλο του “χαζού” τερματικού (Thin Client, όπως λέγεται λόγω των χαμηλών προδιαγραφών του).
Επιπλέον, έχουμε κεντρική διαχείριση λογισμικού και εφαρμογών, αφού τα προγράμματα και οι εφαρμογές εγκαθίστανται στον LTSP Server και γίνονται άμεσα διαθέσιμα στους LTSP Clients!
Έτσι στην ουσία συντηρούμε μόνο ένα μηχάνημα (τον σέρβερ)  και δεν ασχολούμαστε με τοπικές εγκαταστάσεις.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση της σχολικής βιβλιοθήκης χρησιμοποιήθηκαν για τερματικά παλιά μηχανήματα 10 ετών που προορίζονταν για ανακύκλωση, και για εξυπηρετητής ένας υπολογιστής με διπύρηνο επεξεργαστή στα 2.4 GHz , μνήμη 2 GB και σκληρό δίσκο 160 GB.
Ακόμη δηλαδή και ο εξυπηρετητής, για τα σημερινά δεδομένα, είναι κατώτερος ενός συνηθισμένου laptop! 

Οι μαθητές [ακόμη και τα 13χρονα πρωτάκια μας] είχαν ακούσει για τη μηχανή αναζήτησης google, η οποία βέβαια είναι η εξ ορισμού μηχανή αναζήτησης στο φυλλομετρητή Mozilla Firefox, τον οποίον αρκετοί γνώριζαν ήδη.
Παντελώς “εξωτικό φρούτο” βέβαια ήταν το λειτουργικό σύστημα GNU/Linux Ubuntu και εν μέρει η σουίτα γραφείου OpenOffice,
αλλά δε χρειάστηκαν ιδιαίτερη καθοδήγηση για τη χρήση τους.
Δοκίμασαν με ιδιαίτερη άνεση, από μόνοι τους, τις εφαρμογές και τα εικονίδια στην επιφάνεια εργασίας... και αυτό ήταν όλο.
Βέβαια η διαχείριση του συστήματος [ενημερώσεις ασφαλείας και προσθήκες νέων πακέτων λογισμικού] γινόταν από εμένα, ως διαχειριστή.

[Στη φωτογραφία ο Ανδρέας Παπακλεοβούλου & ο Εμμανουήλ Νίνος στον εξυπηρετητή του δικτύου LTSP της σχολικής βιβλιοθήκης.]


Την Τρίτη 7/6/2011, ο καθηγητής πληροφορικής Ανδρέας Παπακλεοβούλου,
από το ΚΕΠΛΗΝΕΤ Γ’  Αθήνας, 
βελτίωσε το υπάρχον δίκτυο προσθέτοντας μια συλλογή από σκριπτάκια 
(sch-scripts, δηλαδή school scripts) προσβάσιμα από γραφικό περιβάλλον. 
Η εφαρμογή sch-scripts δίνει τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης εγκατάστασης, ρύθμισης και διαχείρισης Ubuntu 10.04 LTSP εργαστηρίου με thin/fat clients.
Έχει γραφτεί από Έλληνες εκπαιδευτικούς Πληροφορικής.
H συλλογή αυτή γίνεται διαθέσιμη σε ένα ήδη εγκατεστημένο Ubuntu/Linux σύστημα δηλώνοντας στα αποθετήρια (πηγές λογισμικού) το αποθετήριο της τεχνικής στήριξης.
Ένας πλήρης οδηγός εγκατάστασης και ρύθμισης ενός Ubuntu LTSP Server με τη χρήση των sch-scripts βρίσκεται εδώ σε μορφή wiki και εδώ σε μορφή PDF.
Επίσης έχει δημιουργηθεί και ειδικό αποθετήριο, από όπου μπορούμε να φορτώσουμε και τα βιβλία και άλλο εκπαιδευτικό υλικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τα οποία είχαν πιλοτικά χρησιμοποιηθεί
και στην Ψηφιακή Τάξη το σχολικό έτος 2009-2010, όταν είχαν προσφερθεί δωρεάν φορητοί υπολογιστές στους μαθητές της Α' Τάξης των Γυμνασίων όλης της χώρας.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι το δίκτυο λίνουξ LTSP δημιουργεί, εκτός των άλλων, και πολύτιμη τεχνογνωσία για το μέλλον για όλα τα σχολεία.

Εκτός από την πλήρη αυτοματοποίηση της αρχικής εγκατάστασης και ρύθμισης ενός Ubuntu LTSP εργαστηρίου, τα sch-scripts προσφέρουν:

1. Μαζική δημιουργία χρηστών
2. Απομακρυσμένη διαχείριση τερματικών
• προβολή οθόνης καθηγητή στα τερματικά
• κλείδωμα οθόνης τερματικών
• παρακολούθηση τερματικού
• αποσύνδεση χρήστη, επανεκκίνηση, τερματισμός
• ρύθμιση ήχου (άνοιγμα, κλείσιμο)
• εκτέλεση λίνουξ εντολών
3. Συντήρηση του εικονικού δικτυακού δίσκου των LTSP τερματικών
4. Εύκολη πρόσβαση για ρύθμιση βασικών αρχείων λειτουργίας του LTSP δικτύου

Σημειωτέον ότι στο γυμνάσιό μας και το εργαστήριο πληροφορικής διαθέτει από τη φετινή σχολική χρονιά παρόμοιο δίκτυο λίνουξ LTSP.
Πολλά επίσης σχολεία της διεύθυνσης δευτεροβάθμιας Γ' Αθήνας χρησιμοποιούν ήδη δίκτυο
λίνουξ LTSP, όπως και πολλά άλλα σχολεία, σε όλη την Ελλάδα, ακόμη και στην πρωτοβάθμια.


Χρήσιμοι σύνδεσμοι

• Tεχνική υποστήριξη Linux/LTSP από το Στέκι των Πληροφορικών
• Οδηγός εγκατάστασης, διαχείρισης και συντήρησης LTSP εργαστηρίου με Ubuntu 10.04 από την υπηρεσία τεχνικής στήριξης σχολικών μονάδων και υπηρεσιών
• Οδηγός εγκατάστασης του Ubuntu 10.04/LTSP σε μορφή wiki
• Ubuntu-gr.org - Η ελληνική κοινότητα του Ubuntu
• Ubuntu.com - ο επίσημος δικτυακός τόπος του Ubuntu
• LTSP.org

Η ανάγκη για μετατροπή της σχολικής βιβλιοθήκης σε Κέντρο Πολυμέσων & ΤΠΕ είναι πλέον ολοφάνερη. Οι μαθητές νεότερων ηλικιών είναι πολύ εξοικειωμένες με τη χρήση των ΝΤ [κινητά, ψηφιακές φωτογραφικές, υπολογιστές] και το google, ώστε αν αρκεστούμε μόνο στην έντυπη συλλογή [όσο ποιοτική κι αν είναι] δε θα ανταποκριθούμε στις πληροφοριακές ανάγκες τους και στις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας της πληροφορίας.

Αυτό προσπάθησα να κάνω με το δίκτυο Λίνουξ LTSP και η ανταπόκριση των μαθητών ήταν η αναμενόμενη. Ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν, ζητούν βέβαια ακόμη περισσότερα τερματικά, έτσι ώστε να φτάσουμε σε ένα σημείο που πραγματικά ένα... να περισσεύει και όχι αυτό που γίνεται σήμερα να περιμένουν... στην ουρά!
Υπάρχουν λύσεις και γι' αυτό, αρκεί το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. να ξυπνήσει από το λήθαργο, και να προχωρήσει από τα απλά ευχολόγια για σχολεία της κοινωνίας της πληροφορίας στην έμπρακτη εφαρμογή του ψηφιακού σχολείου.
Υπάρχει μια αξιόλογη μαγιά εκπαιδευτικών με μεράκι σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης που δυστυχώς αφήνει αναξιοποίητους...
Ούτε χρειάζεται να ξανα-ανακαλύπτουμε τον τροχό.
Δείτε π.χ. τη λύση που έδωσε μια επαρχιώτικη αμερικάνικη βιβλιοθήκη.

Αλλά στα καθ' ημάς, το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. δεν κατάφερε ακόμη, οχτώ μέρες πριν τη λήξη του σχολικού έτους, να στείλει στα σχολεία  πρόσκληση για κάλυψη θέσεων υπευθύνων σχολικών βιβλιοθηκών που λήγει φέτος...
Έτσι κινδυνεύουμε να ξεκινήσει η σχολική χρονιά 2011-2012 με κλειστές τις σχολικές βιβλιοθήκες...
Την ίδια στιγμή που το Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. υπόσχεται συνθετικές εργασίες [projects] στη Γ' Λυκείου που απαιτούν τη χρήση πολλών πηγών...
Όλα αυτά θα γίνουν άραγε χωρίς εκπαιδευτικούς αφιερωμένους στη συστηματική χρήση των 757  οργανωμένων σχολικών βιβλιοθηκών που ήδη υπάρχουν;