Το αδιέξοδο που προκαλούν τα πνευματικά "δικαιώματα"... των νεκρών συγγραφέων

Αντιγράφω ένα απόσπασμα από το εξαιρετικά διαφωτιστικό άρθρο του
Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή της Κυριακής  3/4/2011
με τίτλο "Τα κίνητρα των νεκρών συγγραφέων":

Ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης πέθανε στις 26/10/1957. 
Τα δικαιώματα του έργου του απέκτησε η σύζυγός του Ελένη Καζαντζάκη,
η οποία με τη σειρά της παραχώρησε σε πολύ προχωρημένη ηλικία τα πνευματικά δικαιώματα
στον υιοθετημένο γιο της κ. Πάτροκλο Σταύρου. 
Ο κ. Σταύρου δεν εισπράττει απλώς τα δικαιώματα του θανόντος προ πεντηκονταετίας μεγάλου συγγραφέα,
αλλά έχει και τον αποκλειστικό λόγο, για το αν θα εκδοθεί, πώς θα εκδοθεί και το τι θα εκδοθεί 
από το πολυσχιδές έργο του Νίκου Καζαντζάκη.

Σύμφωνα όμως με τον κ. Γιώργο Στασινάκη, πρόεδρο της «Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη»:
«Ο κ. Σταύρου δεν ενδιαφέρεται για την προαγωγή, την προβολή και την ψηφιοποίηση του έργου του Καζαντζάκη
ούτε για τη συγκέντρωση και έκδοση του θησαυρού των επιστολών και άρθρων του 
που βρίσκονται σκορπισμένα σε εφημερίδες και περιοδικά» («Βήμα» στις 11.1.2011).
Σύμφωνα με τον ίδιο: «Σε ορισμένες χώρες δεν βρίσκει κανείς να αγοράσει ούτε ένα βιβλίο του Καζαντζάκη, 
όπως για παράδειγμα στις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία και την Ιταλία. 
Σε άλλες χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελβετία και στη Λατινική Αμερική βρίσκει κανείς
μόνο ένα βιβλίο, συνήθως τον “Αλέξη Ζορμπά”!»

Γι’ αυτό τον λόγο 4.008 προσωπικότητες των Γραμμάτων, των Τεχνών, της πολιτικής και συλλογικών φορέων, 
από 92 χώρες, υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή προς την ελληνική πολιτεία για να επιληφθεί του θέματος. 
Το υπουργείο Πολιτισμού συνέστησε επιτροπή από λογοτέχνες και καθηγητές, η οποία όμως δεν πρόλαβε να κάνει κάτι
γιατί ο νομικός κληρονόμος των έργων του Καζαντζάκη προσέφυγε στα δικαστήρια
και το έργο του μεγάλου συγγραφέα κλείδωσε μέχρι το 2027, 
τότε που πιθανώς θα λήξουν τα πνευματικά δικαιώματα.


Επίσης, ο Γιώργης Γιατροµανωλάκης στα Νέα στις 10.1.2011
γράφει:
"Δε µε ενδιαφέρουν οι δικαστικές διενέξεις για τα πνευµατικά δικαιώµατα. 
Με ενδιαφέρει ο Καζαντζάκης. 
Και θεωρώ ότι ένας παγκόσµιας εµβέλειας συγγραφέας παραµένει σε µεγάλο βαθµό άγνωστος,
και σε αυτό ευθύνεται και ο εκδοτικός οίκος.
Ό,τι είναι νόµιµο, δεν σηµαίνει ότι είναι και ηθικό.»

 

Διαβάστε επίσης το άρθρο  του Μαρίνου Παπαδόπουλου

What is the interest of Mr. Patroklos Stavrou in Nikos Kazantzakis' work?
με χρήσιμη βιβλιογραφία.

Προσωπικά, αναρωτιέμαι μήπως και εμείς, ως εκπαιδευτικοί, και φυσικά η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκoνόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης,
θα έπρεπε να διαμαρτυρηθούμε για το αδιέξοδο που προκαλούν τα πνευματικά "δικαιώματα"... των νεκρών συγγραφέων,
μέχρι και 70 χρόνια μετά το θάνατό τους.
Ο νομικός αυτός αναχρονισμός αποτελεί τροχοπέδη για τη διάδοση του έργου όχι μόνον του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα,
αλλά κάθε είδους πνευματικού έργου...

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ 500 ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΣΕ 40 ΓΛΩΣΣΕΣ

Το 2007, με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) εξέδωσε ένα φάκελο που περιέχει κατάλογο των μεταφρασμένων έργων του. Ο Καζαντζάκης (1883-1957) αποδεικνύεται ο πιο μεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας. Έχουν εκδοθεί 561 μεταφράσεις διαφόρων έργων του σε 40 γλώσσες!
Ξεφυλλίζοντας τον κατάλογο έκανα μία καταγραφή των διαφόρων γλωσσών ανάλογα με τον αριθμό των μεταφρασμένων βιβλίων του μεγάλου μας συγγραφέα. Την πρώτη θέση κατέχει η γερμανική με 65 διαφορετικές εκδόσεις. Μόνον ο «Ζορμπάς», στη μετάφραση του Alexander Steimnetz, έχει εκδοθεί 13 φορές από διάφορους εκδοτικούς οίκους στη Γερμανία, Αυστρία και Ελβετία. Μόνο δε η έκδοσή του από τον Rowohlt-Taschenbuch Verlag έκανε 38 ανατυπώσεις από το 1955 μέχρι το 2003!
Οι γλώσσες στις οποίες υπάρχουν μεταφρασμένα έργα του Καζαντζάκη (δίπλα σε κάθε γλώσσα ο αριθμός των διαφορετικών εκδόσεων) είναι:
γερμανική 65
αγγλική 57
ισπανική 57
γαλλική 43
πορτογαλική 29
τουρκική 22
ρουμανική 14
ολλανδική 14
ιταλική 13
περσική 13
ρωσική 12
σουηδική 12
κορεατική 12
ουγγρική 11
αλβανική 10
βουλγαρική 10
κινεζική 10
πολωνική 9
φιλανδική 9
νορβηγική 9
ιαπωνική 9
τσεχική 8
σερβική /κροατική 7
καταλανική 6
αραβική 6
εβραϊκή 5
σλοβένικη 5
δανέζικη 5
λιθουανική 5
σλαβομακεδονική 5
βιετναμέζικη 5
ουκρανική 4
σλοβάκικη 3
ισλανδική 2
γεωργιανή 2
εσθονική 2
φλαμανδική 1
αρμενική 1
λουξεμβουργιανή 1
αφρικάανς 1

Τα πιο πολυμεταφρασμένα έργα του είναι τα μυθιστορήματά του (Ζορμπάς, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αδερφοφάδες, Καπετάν Μιχάλης, Τελευταίος πειρασμός, Ο φτωχούλης του Θεού), όμως έχουν επίσης μεταφραστεί και θεατρικά του, ταξιδιωτικά, παιδικά όπως «Στα παλάτια της Κνωσού», ή ακόμη και φιλοσοφικά όπως η διατριβή του «Ο Φ. Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της πολιτείας» ή «Η Ασκητική».

Φυσικά αξίζουν συγχαρητήρια στη Μάγδα Τσουμή, βιβλιοθηκονόμο του ΕΚΕΒΙ, για την προσπάθειά της να συγκεντρώσει όλες αυτές τις παραπομπές.

Για οποιοδήποτε ελληνικό βιβλίο Έλληνα συγγραφέα που έχει μεταφραστεί σε οποιαδήποτε γλώσσα μπορείτε να ψάξετε στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ
http://book.culture.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=470&cuser=1d83bc36-559e-4b75-9658-ad1327c043f7

Δείτε επίσης το άρθρο «Ο Καζαντζάκης στον αγγλόφωνο κόσμο» του ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΚΟΝΟΛΙ (Αναπληρωτή καθηγητή Μεταφρασεολογίας στο ΑΠΘ) στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία
http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=27/07/2007&id=68759336