Συνδιάσκεψη για τις Βιβλιοθήκες (27/1/11)

Στις 27 & 28 Ιανουαρίου 2011 θα πραγματοποιηθεί  στην αίθουσα Πρωτέας στην Αίγλη Ζαππείου η συνδιάσκεψη για τη διαμόρφωση της Εθνικής Πολιτικής για τις Βιβλιοθήκες και τα Αρχεία. 
Για το πρόγραμμα της συνδιάσκεψης  υπεύθυνη είναι ειδική Επιστημονική και Οργανωτική Επιτροπή του Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ.
Η συνδιάσκεψη τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Κάρολου Παπούλια.


[Η δεύτερη ημέρα αφορά μόνον τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.]

1^Η ΗΜΕΡΑ: ΕΝΑΡΞΗ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

ΕΝΑΡΞΗ ΟΜΙΛΙΑ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ	09:00-10:15	Εγγραφή συνέδρων – Αφίξεις - Καφές
	11:00-11:05	Πρόεδρος Δημοκρατίας: ‘Έναρξη Συνδιάσκεψης’
	11:05-11:25	Υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων: ‘Κεντρική ομιλία_Εθνική Πολιτική Αρχείων & Βιβλιοθηκών’
	11:25-11:30	Υπουργός  Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
	11:30-11:35	Υπουργός Πολιτισμού & Τουρισμού
	11:35-11:40	Περιφερειάρχης Αττικής
	11:40-11:45	Δήμαρχος Αθηνών
	11:45-11:50	Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος»
	---	Ίδρυμα Μποδοσάκη
	11:50-11:55	Φ. Λέντζας, Πρόεδρος Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας
1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ	12:00-12:05	Προεδρείο: Β. Τσιμπούκης, Δ/ντής Τμήματος Πληροφόρησης, IRC-Αμερικανική Πρεσβεία [παρέμβαση]
	12:05-12:20	R. Savard, bibl.prof, Ph.D, Πρόεδρος της AIFBD, Καθηγητής Βιβλιοθηκονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, Καναδάς: ‘Καναδικές τάσεις στη συνεργασία μεταξύ βιβλιοθηκών’
	12:20-12:35	R. Berard, Δ/ντής του ABES, Πρόεδρος της Επιτροπής της IFLA για Διαχείριση και Μάρκετινγκ, Γαλλία: ‘Προκλήσεις για βιβλιοθήκες με καινοτόμες δράσεις βάσει κριτηρίων αυξημένης αποδοτικότητας: Πως η IFLA και η διεθνής εμπειρία μπορούν να βοηθήσουν’
	12:35-12:50	B. Wigell-Ryynänen, Σύμβουλος σε θέματα Πολιτισμού, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Φινλανδία: ‘Διασφαλίζοντας την πρόσβαση στις πηγές της γνώσης και του πολιτισμού:  Στρατηγική ανάπτυξη δημοσίων βιβλιοθηκών στη Φινλανδία’
	12:50-13:05	J. Thorhauge, Γενικός Δ/ντής της Υπηρεσίας Βιβλιοθηκών και Μέσων, Δανία: ‘Η πολιτική βιβλιοθηκών της Δανίας: Προς μια νέα αντίληψη της βιβλιοθήκης στην κοινωνία της γνώσης’
2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΦΟΡΕΙΑ ΓΑΚ & ΓΕΝ. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ	13:10-13:15	Προεδρείο: Δ. Αρβανιτάκης, Υπεύθυνος εκδόσεων του Μουσείου Μπενάκη, Συγγραφέας, Σ. Ζουμπουλάκης, Δ/ντής του περιοδικού ‘Νέα Εστία’, Συγγραφέας [παρέμβαση]
	13:15-13:25	Ν. Καραπιδάκης, Καθηγητής Μεσαιωνικής Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Πρόεδρος Εφορείας ΓΑΚ: ‘Οι μεγάλοι άξονες της αρχειακής πολιτικής προς συζήτηση’
	13:25-13:35	Γ. Ζάχος, Δ/ντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης: ‘Για μια νέα εθνική πολιτική βιβλιοθηκών: Ιδέες και προτάσεις του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης’
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ	13:40-14:40	Ελαφρύ γεύμα
3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΟΣ	14:45-14:50	Προεδρείο: Θ. Βαλτινός, Συγγραφέας [παρέμβαση]
	14:50-15:00	Α. Φωκάς, Καθηγητής Πανεπιστημίου, Πρόεδρος Εφορευτικού Συμβουλίου ΕΒΕ: ‘Ο διαχρονικός ρόλος της βιβλιοθήκης’
	15:00-15:05	Αικ. Κορδούλη, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια ΕΒΕ: ‘Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος’
	15:05-15:10	Κ. Στάικος, Ιστορικός βιβλίου, Αρχιτέκτων: ‘Για μια πολιτική της σχέσης βιβλιοθήκης - βιβλίου’
	15:10-15:20	Σ. Κόλλιας, Καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου: ‘Εθνικός Συσσωρευτής και προβολή στη Europeana’
	15:20-15:30	Π. Πολέμη, Ιστορικός, Συγγραφέας: ‘Εθνική αναδρομική βιβλιογραφία’
4Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ & ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ	15:30-15:35	Προεδρείο: Β. Κολυβά, Στέλεχος ΕΥΔ ‘Ψηφιακή Σύγκλιση’ [παρέμβαση]
	15:35-15:45	Π. Τσιαβός, Research Officer, EnCoRe project, London School of Economics: ‘Η έννοια των ανοικτών δεδομένων και της ανοικτής πρόσβασης’
	15:45-15:55	Ι. Τροχόπουλος, Δ/ντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας: ‘Από τη Μέδουσα στη Europeana: From Local to Global Development’
	15:55-16:05	Α. Αράχωβα, Βιβλιοθηκονόμος, ΕΒΕ: ‘Επεκτείνοντας τα όρια: Οι βιβλιοθήκες από το ‘εθνικό’ στο ‘υπερεθνικό’’
	16:05-16:15	Μ. Πυργιώτης, Δ/ντής Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης Σάμου: ‘Βιβλιοθήκες σε ανάπτυξη-Βιβλιοθήκες και ανάπτυξη’
	16:15-16:25	Μ. Τζεκάκης, πρώην Δ/ντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης: ‘Χρειαζόμαστε βιβλιοθήκες σήμερα; Αν η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα είναι θετική, τι είδους βιβλιοθήκες χρειαζόμαστε;’
	16:25-16:35	Ε. Σεμερτζάκη, Βιβλιοθηκονόμος, MSc., Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης, Τράπεζα της Ελλάδος: ‘Υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας των βιβλιοθηκών: Νέοι τρόποι ανάπτυξής τους και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών’
5Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ, ΣΧΟΛΕΙΟ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ	16:35-16:40	Προεδρείο: Α. Ιωαννίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Σλαβολογίας, Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας   [παρέμβαση]
	16:40-16:50	Α. Παπάζογλου, Δ/ντρια των Βιβλιοθηκών του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, Κολλέγιο Αθηνών – Κολλέγιο Ψυχικού: ‘Η σχολική βιβλιοθήκη, κέντρο μάθησης, πληροφόρησης και πληροφοριακής παιδείας’
	16:50-17:00	Α. Λιοναράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου,   Πρόεδρος στην Επιστημονική Εταιρεία «Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης»: ‘Βιβλιοθήκες και εξ αποστάσεως εκπαίδευση’
	17:00-17:10	Μ. Ζεκεντέ, Προϊσταμένη Αιαντείου Δημόσιας Βιβλιοθήκης Αταλάντης: ‘Εκπαιδευτικά προγράμματα δημοσίων βιβλιοθηκών’
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ	17:10-17:40	Καφές
6Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ, ΒΙΒΛ/ΚΗ ΒΟΥΛΗΣ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ	17:40-17:45	Προεδρείο: Φ. Τσιμπόγλου, Δ/ντής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου  [παρέμβαση]
	17:45-17:55	Ε. Αμπατζή, Δ/ντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής: ‘Οι ρόλοι της Βιβλιοθήκης της Βουλής στο εθνικό δίκτυο βιβλιοθηκών’
	17:55-18:10	Ν. Μήτρου, Καθηγητής Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών: ‘Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες και το όραμα της ενιαίας ελληνικής βιβλιοθήκης του 21ου αιώνα’
	18:10-18:20	Ε. Σαχίνη, Χημικός Μηχανικός, Προϊσταμένη του Τμήματος Στρατηγικής και Ανάπτυξης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης: ‘ΕΚΤ/ Στρατηγική για ψηφιακό περιεχόμενο και υπηρεσίες’
	---	Α. Φράγκου, Δ/ντρια της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας: ‘Πνευματικά δικαιώματα’, (γραπτή παρέμβαση)
7Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ & ΕΘΝ. ΔΙΚΤΥΟ	---	Προεδρείο: Β. Σκοπελίτης, Προϊστάμενος Δ/νσης Βιβλιοθηκών και Γενικών Αρχείων,  Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
	18:20-18:30	Ι. Σαπουντζής, Δ/ντής Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών: ‘Η συμβολή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σερρών στην πολιτιστική ζωή και πολιτιστικά δρώμενα στην επαρχία’
	18:30-18:40	Κ. Κεράστα, Βιβλιοθηκονόμος, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας: ‘Η δικτύωση των δημοσίων βιβλιοθηκών την εποχή του ‘Καλλικράτη’’
	18:40-18:45	Μ. Ρούσσου, Προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας: ‘Δημόσιες βιβλιοθήκες: Παρόν και μέλλον/ Η περίπτωση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας’
8Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ & ΕΘΝ. ΔΙΚΤΥΟ	18:45-18:50	Προεδρείο: Ι. Στεργιοπούλου,  Βιβλιοθηκονόμος, Προϊσταμένη «Κοβεντάρειου» Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης [παρέμβαση]
	18:50-19:00	Χ. Κυριακοπούλου, Βιβλιοθηκονόμος-Κοινωνιολόγος, Προϊσταμένη Εφόρων Βιβλιοθηκών Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Καλλιθέας: ‘Το σύστημα των δημοτικών βιβλιοθηκών ως ενεργή συνιστώσα στο εθνικό δίκτυο βιβλιοθηκών’
	19:00-19:10	Δ. Μέλλου, Δ/ντρια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χαϊδαρίου: ‘Καινοτόμες δράσεις των δημοτικών βιβλιοθηκών εν όψει του Καλλικράτη και της οικονομικής κρίσης: Το παράδειγμα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χαϊδαρίου’
9Η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΙΒΛΙΟ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ	19:10-19:15	Προεδρείο: Δ. Καψάλης,  Δ/ντής Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Συγγραφέας [παρέμβαση]
	19:15-19:25	Μ. Ζορμπά, Διδ. Πολιτισμικής θεωρίας και Πολιτικής στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Διοίκησης Πολιτιστικών Μονάδων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Συγγραφέας: ‘Η πολιτική διαχείριση της δημόσιας ανάγνωσης στην εποχή της ψηφιοποίησης, του διαδικτύου  και των πολυμέσων: Το αθέατο εργαστήριο στην υπηρεσία του δημόσιου πολιτισμικού χώρου και  του πολίτη’
	19:25-19:35	Τ. Θεοδωρόπουλος, Πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, Συγγραφέας: ‘Οι βιβλιοθήκες και η ζωή της πόλης’
	19:35-19:45	Η. Λιβάνης, εκδότης: ‘Βιβλιοθήκες και βιβλιοφιλία’
	19:45-19:55	Α. Καστανιώτης, εκδότης: ‘Νέες πλατφόρμες για E-books’

Ανοικτή πρόσβαση. Μοναδική λύση για τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες;

Στο πολύ ενδιαφέρον άρθρο "The Library: Three Jeremiads" στην  Νεοϋορκέζικη Επιθεώρηση του Βιβλίου
http://www.nybooks.com/articles/archives/2010/dec/23/library-three-jeremiads/?pagination=false
ο Robert Darnton αναλύει τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ακαδημαϊκές και ερευνητικές βιβλιοθήκες.
Ανάμεσα στις αιτίες, ξεχωρίζει το υπερβολικά αυξανόμενο κόστος των επιστημονικών περιοδικών.
Ενδεικτικά αναφέρει ότι το  μέσο κόστος μιας συνδρομής σε επιστημονικό περιοδικό, το έτος 1974, ήταν 54 δολάρια. Το 2009, το μέσο κόστος εκτινάχτηκε στο ποσό των 2.031 δολαρίων για αμερικάνικο περιοδικό και 4.753 δολάρια αν επρόκειτο για μη αμερικάνικο τίτλο!!!

Μία λύση θα μπορούσε να ήταν τα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης [open access].
Έτσι λοιπόν, ξεκίνησε την περασμένη χρονιά μια προσπάθεια από το COPE [Open-Access Publishing Equity], με στόχο να δημιουργηθεί μια ομάδα πανεπιστημίων που να προωθεί περιοδικά ανοικτής πρόσβασης, αλλά και να βοηθά καθηγητές να εκδίδουν άρθρα σ' αυτά, ακόμη και όταν η εργασία τους δεν υποστηρίζεται από ειδικές υποτροφίες, κάτι που ισχύει κατά κόρον στις ανθρωπιστικές σπουδές.
Ήδη συμφώνησαν πολύ σημαντικά πανεπιστήμια και επιστημονικά κέντρα όπως τα Cornell, Harvard, MIT, Dartmouth, Columbia και το CERN.

Ο Robert Darnton, είναι καθηγητής ιστορίας στο Χάρβαρντ, όπου διδάσκει το σεμινάριο "Το βιβλιο: από το Γουτεμβέργιο μέχρι το διαδίκτυο', και από το 2007 ανέλαβε διευθυντής της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ [Harvard University Library].
Η περίφημη αυτή βιβλιοθήκη ξεκίνησε το 1638 με μια δωρεά 400 βιβλίων και σήμερα έχει συγκεντρώσει 17 εκατομμύρια τόμους και 400 εκατομμύρια χειρόγραφα. Τα αναρρίθμητα τεκμήρια της συλλογής [φυσικά σήμερα διαθέτει επί πλέον και 12,8 εκατομμύρια ψηφιακά αρχεία] είναι σε 350 γλώσσες!!!

H πανεπιστημιακή ιστοσελίδα του καθηγητή
http://history.fas.harvard.edu/people/faculty/darnton.php

Πιλοτική χρήση του προγράμματος αυτοματισμού βιβλιοθηκών ανοικτού κώδικα koha στη σχολική βιβλιοθήκη στο 2ο Γυμνάσιο Χαλκηδόνας (Άδενδρο)

Από τον Πήλιουρα Γιώργο, συνάδελφο εκπαιδευτικό υπεύθυνο της σχολικής βιβλιοθήκης στο 2ο Γυμνάσιο Χαλκηδόνας (Άδενδρο), έλαβα χτες την παρακάτω επιστολή την οποία παραθέτω αυτούσια.
Είναι εξαιρετικού ενδιαφέροντος διότι πρόκειται για πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος αυτοματισμού βιβλιοθηκών ανοικτού κώδικα koha που δοκίμασε επιτυχώς στη σχολική του βιβλιοθήκη.
Δυστυχώς μία καινοτόμος δράση μεγάλης σημασίας που με τα σημερινά δεδομένα δε μοριοδοτείται, όταν κάποιος υποβάλλει για θέση υπευθύνου σε σχολική βιβλιοθήκη...
Ο συνάδελφος δε χρησιμοποίησε απλώς το πρόγραμμα koha αλλά προέβη και σε αρκετές τροποποιήσεις του που βοηθούν στην ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ koha και ABEKT.
Σημειωτέον ότι το πρόγραμμα koha χρησιμοποιείται ήδη σήμερα από
το Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Σ.Ε.Α.Β.) και
το Κέντρο Δικτύων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Η επιστολή έχει ως εξής:

Κατά το προηγούμενο διδακτικό έτος, στη Σχολική Βιβλιοθήκη του 2ου Γυμνασίου Χαλκηδόνας (Άδενδρο) εγκαταστάθηκε και λειτούργησε δοκιμαστικά το KOHA, ένα ανοιχτού κώδικα σύστημα διαχείρισης βιβλιοθηκών, το οποίο αναπτύχθηκε αρχικά από την Katipo Communications Ltd στη Νέα Ζηλανδία και συντηρείται σήμερα από προγραμματιστές από όλον τον κόσμο. Παρακάτω παρατίθενται οι μέχρι σήμερα εντυπώσεις από τη χρήση του KOHA ως εναλλακτική πρόταση για τις σχολικές βιβλιοθήκες αντί του ΑΒΕΚΤ.

Πλεονεκτήματα

1. Ως ελεύθερο λογισμικό διανέμεται δωρεάν.

2. Παρέχεται υποστήριξη από τη διεθνή και ελληνική κοινότητα.¹

3. Μπορεί να εγκατασταθεί σε σχετικά παλαιούς υπολογιστές με ελάχιστες προδιαγραφές

α) επεξεργαστή 300 MHz x86 β) 128MB RAM² γ) δίσκο χωρητικότητας 2GB δ) κάρτα γραφικών ικανή να απεικονίσει σε οθόνη 640x480. ε) οδηγός C D-ROM

Αυτό σημαίνει ότι στους πεπαλαιωμένους serverς των σχολικών βιβλιοθηκών είναι δυνατόν να εγκατασταθεί ένα σύστημα διπλής εκκίνησης που θα αποτελείται από τα ήδη υπάρχοντα Win NT 4.0 server, τα οποία θα διατηρούν τη βάση του ΑΒΕΚΤ, και από έναν Linux server, που θα διατηρεί τη βάση του KOHA.³

4. Η διαχείριση της βάσης του KOHA μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε υπολογιστή ανεξαρτήτως του λειτουργικού που διαθέτει( Windows,Mac,Linux κλπ.), δεδομένου ότι το μόνο που απαιτείται είναι η ύπαρξη ενός οποιουδήποτε περιηγητή ιστοσελίδων (Internet Explorer, Firefox, Netscape, Opera κλπ.) Με άλλα λόγια δεν υφίστανται οι δεσμεύσεις του ΑΒΕΚΤ 5.0 για ύπαρξη λειτουργικού συστήματος Windows τόσο στον εξυπηρετητή (server) όσο και στους πελάτες (clients).

5. To ΚΟΗΑ καλύπτει τις όλες σχεδόν τις λειτουργίες του ΑΒΕΚΤ, ενώ παράλληλα διαθέτει και άλλες ιδιαίτερα χρήσιμες, όπως η αναζήτηση και ανάκτηση βιβλιογραφικών εγγραφών από

Z39.50 servers. Αυτό απλά σημαίνει ότι μπορεί ο χρήστης να συνδεθεί ταυτόχρονα με πολλές βάσεις βιβλιογραφικών εγγραφών, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου κλπ. και να αντλήσει βιβλιογραφικές εγγραφές.

Μειονεκτήματα

1. Δε λείπουν οι γνώμες περί ακαταλληλότητας του ΚΟΗΑ λόγω των εξειδικευμένων γνώσεων που απαιτούνται για την εγκατάστασή του.⁴

Ομολογουμένως, η εγκατάσταση του KOHA είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, αλλά αυτό ξεπερνιέται εύκολα, καθώς ήδη διατίθενται διανομές Linux με προεγκατεστημένο το ΚΟΗΑ και όλες τις απαιτούμενες εξαρτήσεις⁵. Ο χρήστης το μόνο που πρέπει να κάνει είναι να εκκινήσει τον υπολογιστή από το CD και να ζητήσει να γίνει εγκατάσταση ή δοκιμή .

2. Για να εισαχθούν οι βιβλιογραφικές εγγραφές και του ΑΒΕΚΤ στο ΚΟΗΑ απαιτείται μια από τις παρακάτω ενέργειες α) παραμετροποίηση του ΚΟΗΑ έτσι, ώστε οι εξαχθείσες από το ΑΒΕΚΤ εγγραφές μαζί με τα διαθέσιμα αντίτυπα να εισαχθούν χωρίς καμία τροποποίηση β) τροποποίηση των εγγραφών, ώστε να ανταποκρίνονται στη δομή των πεδίων του ΚΟΗΑ.

Μια τρίτη λύση, η οποία υιοθετήθηκε στην περίπτωση της Σχολικής Βιβλιοθήκης του 2ου Γυμνασίου Χαλκηδόνας, είναι ένας συνδυασμός των παραπάνω. Δηλαδή, προστέθηκε στη δομή Marc του KOHA το πεδίο 911 και τα σχετικά υποπεδία, συγχρόνως δε προστέθηκαν στις εξαχθείσες από το ΑΒΕΚΤ βιβλιογραφικές εγγραφές τα πεδία 990 και 995, ώστε αν κάποιος επιθυμεί να μεταφέρει εγγραφές και αντίτυπα αντίστροφα από το ΚΟΗΑ στο ΑΒΕΚΤ να μη χρειάζεται καμία μετατροπή. Με στόχο δε την ακόμη ευκολότερη εγκατάσταση του ΚΟΗΑ στις σχολικές βιβλιοθήκες, τροποποιήθηκε μια προ εγκατεστημένη έκδοση του ΚΟΗΑ, ώστε να περιέχει τουλάχιστον τα αρχικά δεδομένα του συλλογικού καταλόγου, όπως αυτά βρίσκονται στο αρχικό cd που δόθηκε από το ΕΚΤ στις σχολικές 00βιβλιοθήκες. Επομένως, το νέο cd που δημιουργήθηκε περιλαμβάνει το λειτουργικό σύστημα με προ εγκατεστημένο το ΚΟΗΑ και τις εγγραφές. Ο χρήστης επιλέγει είτε εγκατάσταση είτε δοκιμή και σε κάθε περίπτωση έχει στη διάθεσή του τα δεδομένα που εχε και στο ΑΒΕΚΤ.

3. Το ΚΟΗΑ δεν είναι πλήρως εξελληνισμένο αλλά η ελληνική κοινότητα έχει κάνει αρκετή δουλειά στον τομέα της μετάφρασης. Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει το ελληνικό περιβάλλον εργασίας αλλά, στην περίπτωση που επιθυμεί την αυτόματη μαζική εισαγωγή βιβλιογραφικών εγγραφών, πρέπει προσωρινά να επιστρέψει στο αγγλικό περιβάλλον εργασίας.

4. Προς το παρόν δεν συνιστάται η ενεργοποίηση του zebra-server τον οποίο χρησιμοποιεί το ΚΟΗΑ για γρήγορη αναζήτηση σε μεγάλες βάσεις δεδομένων, δεδομένου ότι δεν λειτουργεί σωστά με την αναγνώριση των ελληνικών και γενικότερα των μη-λατινικών χαρακτήρων. Αυτό τουλάχιστον για τις σχολικές βιβλιοθήκες που δεν διαθέτουν περισσότερες από 10.000 εγγραφές δεν αποτελεί πρόβλημα. Σίγουρα υπάρχει λύση για ενεργοποίηση του zebra-server αλλά δεν μας απασχόλησε η εξεύρεσή της σ' αυτή τη φάση.

5. Όποιος χρήστης του ΑΒΕΚΤ επιλέξει τη μετάβαση στο ΚΟΗΑ, πρέπει να γνωρίζει ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτόματης μεταφοράς των στατιστικών της κυκλοφορίας υλικού. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο χειροκίνητα.⁶

Συμπέρασμα

Η ενασχόλησή μας με το ΚΟΗΑ δεν προέκυψε από την ανεπάρκεια του ΑΒΕΚΤ αλλά μόνο από την αναγκαιότητα να βρεθεί μια εναλλακτική λύση για εκείνες τις σχολικές βιβλιοθήκες που υποχρεώθηκαν λόγω βλάβης να αντικαταστήσουν τους παλιούς τους υπολογιστές και δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για την αναβάθμιση του ΑΒΕΚΤ στην έκδοση 5.5 ή 5.6. Δεν ισχυριζόμαστε ότι αποτελεί πανάκεια στον τομέα των συστημάτων διαχείρισης βιβλιοθηκών, καθώς υπάρχουν και άλλες δωρεάν επιλογές, αλλά τουλάχιστον αποτελεί μια εντελώς ανέξοδη λύση σε μια εποχή οικονομικής δυσπραγίας του δημοσίου τομέα.

Γιώργος Πήλιουρας

Υπεύθυνος Σχολικής Βιβλιοθήκης 2ου Γυμνασίου Χαλκηδόνας

1 http://koha.org/ και http://kohaprojectgr.greeklis.org/

2 Συνιστάται η χρήση όσο το δυνατόν περισσσότερης μνήμης.

3 Στην περίπτωση που κάποιος επιθυμεί για λόγους ασφαλείας να διατηρήσει και το ΑΒΕΚΤ

4 βλ.σχ. http://lists.ellak.gr/pipermail/eellak-advisory/2009-July/000098.html

5 http://mizstik.com/projects/koha-livecd/

6 κατά τη γνώμη μας δεν αξίζει να αφιερωθεί κόπος και χρόνος.


Όσοι ενδιαφέρεστε, δείτε επίσης
το βίντεο του Δημήτρη Κουή, από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, για το koha που έγινε στην ημερίδα
Έργα ΕΛ/ΛΑΚ για τον Δημόσιο Τομέα.
http://conf.ellak.gr/publicsector/?page_id=12 

Στο Harvard Magazine αφιέρωμα για το μέλλον των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών

Στο   τεύχος Μαΐου - Ιουνίου 2010 του περιοδικού Harvard Magazine διάβασα το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Jonathan Shaw για το μέλλον των βιβλιοθηκών με τίτλο "Γουτεμβέργιος 2.0. Οι βιβλιοθήκες του Χάρβαρντ αντιμέτωπες με μια ενοχλητική αλλαγή".
http://harvardmagazine.com/2010/05/gutenberg-2-0
Μα είναι δυνατόν να εκστομίσει ερευνητής για τα βιβλία της  βιβλιοθήκης Widener, της κεντρικής βιβλιοθήκης του ιδρύματος: "Πετάχτε τα στον ποταμό Τσαρλζ.";
Μετατρέπονται πράγματι οι βιβλιοθήκες σε ξεπερασμένες αποθήκες έντυπου υλικού, ειδικά όταν πρόκειται για ερευνητικές βιβλιοθήκες, όπου η αξία ενός τεκμηρίου εκτιμάται κυρίως από το πόσο πρόσφατο είναι; Πόσο ενημερωμένη είναι η συλλογή της με ότι πιο καινούριο δημοσιεύεται; Το τεράστιο έργο της ψηφιοποίησης των πάντων από τη Google θα στείλει άραγε τις βιβλιοθήκες στο χρονοντούλαπο της ιστορίας; Και αφού οι χρήστες αλλάζουν μέρα με τη μέρα μεταμορφούμενοι σε ψηφιακούς αναζητητές επι εικοσιτετραώρου βάσεως δε θα πρέπει και οι βιβλιοθήκες με τη σειρά τους να προσαρμοστούν στις νέες απαιτητικότερες συνθήκες; Το μέλλον είναι ούτως ή άλλως ψηφιακό.

Όσοι μοιρολογούν για το θάνατο του έντυπου βιβλίου πάντως δε χρειάζεται να ανησυχούν και τόσο πολύ. Η ολοκληρωτική μετάβαση αποκλειστικά στη χρήση ψηφιοποιημένου υλικού αργεί πολύ ακόμη, γι' αυτό και οι βιβλιοθήκες κατ' αρχάς μεταμορφώνομται σε υβριδικές, φιλοξενούν  δηλαδή και τα δύο είδη υλικού.
Αυτό που αλλάζει όμως άμεσα είναι ο ρόλος του βιβλιοθηκονόμου: από συντηρητής, αποθηκάριος και έφορος της συλλογικής ανθρώπινης γνώσης θα πρέπει τώρα να επωμιστεί και τα καθήκοντα του ειδικού αναζητητή και αξιολογητή της ψηφιακής πληροφορίας, αλλά και να διδάξει στους χρήστες της βιβλιοθήκης του τις απαραίτητες αυτές δεξιότητες.

Το φαινόμενο αυτό της ολοένα και περισσότερο αυξανόμενης χρήσης της βιβλιοθήκης ως κοινωνικού χώρου αναζήτησης μέσω του διαδικτύου (γεγονός που κάνει απολύτως απαραίτητη την ύπαρξη ενός δικτύου αρκετών τερματικών προς χρήση των μαθητών) παρατηρείται φυσικά και στις μικρές μας σχολικές βιβλιοθήκες.
Η οποιαδήποτε σχολική συλλογή σήμερα απαξιώνεται πολύ γρήγορα, αφού όλοι οι χρήστες θέλουν την πιο πρόσφατη πληροφορία. Ειδικά για τις σχολικές εργασίες η χρήση του έντυπου υλικού μειώνεται χρόνο με το χρόνο ραγδαία.
Η δημιουργία ενός αποθετηρίου ψηφιοποιημένου υλικού κεντρικά από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, υλικό φυσικά που θα ήταν καταλογογραφημένο όλο σε μια βάση δεδομένων όχι απλώς λεπτομερή, αλλά κυρίως φιλική προς το νεαρό χρήστη, γίνεται στις μέρες μας όλο και πιο χρήσιμη.
Εξάλλου οι σχολικές βιβλιοθήκες δε διαθέτουν κονδύλι ούτε καν για μια υποτυπώδη επικαιροποίηση της συλλογών τους, άρα θα πρέπει να καταφύγουμε αναγκαστικά στο εξ ολοκλήρου ψηφιοποιημένο υλικό.



Δείτε επίσης τον ιστότοπο "Open Collections Program: Readers, Reading and the History of Reading", αφιερωμένο στους αναγνώστες, την ανάγνωση και την ιστορία της ανάγνωσης.
http://ocp.hul.harvard.edu/reading/
Περιέχει 800 βιβλία και 400 χειρόγραφα: ιστορικά εγχειρίδια, ερευνητικά άρθρα για την επιστήμη της ανάγνωσης, υλικό για την ιστορία των αναγνωστικών λεσχών, τον τρόπο επιλογής των βιβλίων (όπου μπορούμε να φυλλομετρήσουμε ολόκληρο το διαβόητο Index Librorum Prohibitorum, τον τρομερό Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων της καθολικής εκκλησίας), αλλά και τον τρόπο χρήσης των βιβλιοθηκών.


Στην εικόνα του εξώφυλλου του περιοδικού βλέπετε την "Αποθήκη Χάρβαρντ" (Harvard depository), μια ειδική βιβλιοθήκη συντήρησης 7,5 εκατομμυρίων φυσικών τεκμηρίων, αποθηκευμένων με ιδιαίτερη πυκνότητα σε πανύψηλες σειρές ραφιών που θυμίζουν τεράστια αποθήκη, η οποία εξυπηρετεί τις παραδοσιακές βιβλιοθήκες του πανεπιστημίου.
Επικρατούν ειδικά χαμηλές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας που υπόσχονται πως τα βιβλία θα συντηρηθούν σε άριστη κατάσταση για 244 χρόνια!
http://hul.harvard.edu/hd/

Συλλογικός Κατάλογος των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Σ.Κ.Ε.Α.Β.)

Εδώ τα πολλά λόγια περιττεύουν.
Και μόνο ο όγκος της πληροφορίας αρκεί για να αντιληφθούμε για πόσο τεράστιο έργο πρόκειται:
"το 2010, κυκλοφόρησε η 5η έκδοσή του, η οποία περιέχει 3.075.562 βιβλιογραφικές εγγραφές από 55 βιβλιοθήκες."
Είναι παρήγορο ότι υπήρξε συνέχεια σε ένα τόσο δύσκολο έργο, το οποίο ξεκίνησε με χρηματοδότηση από το Β’ Κ.Π.Σ. – Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. I «Δικτύωση των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών» το 1999 και συνεχίζεται η προσπάθεια με συνεχείς βελτιώσεις/προσθήκες μέχρι σήμερα.


Αμέσως λοιπόν προσθήκη στους σελιδοδείκτες μας.
http://www.unioncatalog.gr/ucportal/

Tο μέλλον των βιβλιοθηκών.

Στο ακουστικό αρχείο του ιστότοπου JISC που ειδικεύεται σε θέματα καινοτομιών στη χρήση των ΝΤ για την εκπαίδευση κα την έρευνα http://www.jisc.ac.uk/news/stories/2009/04/podcast77sarahthomasrobertdarnton.aspx
η διευθύντρια της Βοδληανής Βιβλιοθήκης της Οξφόρδης (καθηγήτρια γερμανικής φιλολογίας) Sarah Thomas & ο διευθυντής της βιβλιοθήκης του Χάρβαρντ (καθηγητής ιστορίας) Robert Darnton
συζητούν για το μέλλον των σπουδαίων αυτών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών.
Μερικά από τα ενδιαφέροντα θέματα που θίγουν είναι
η διαφάνεια των βιβλιοθηκών (το πόσο γνωστές είναι στο ευρύτερο κοινό),
η ευθύνη που φέρουν για τη διάχυση της γνώσης,
η συνεισφορά της Google στη δημουργία της παγκόσμιας ψηφιακής βιβλιοθήκης,
και η πληροφοριακή παιδεία.
Ιδιαίτερα ο καθηγητής Robert Darnton τόνισε την προσπάθεια του φημισμένου αμερικάνικου πανεπιστημίου να φηφιοποιήσει την επιστημονική παραγωγή των καθηγητών του ιδρύματος με στόχο να την προσφέρουν δωρεάν.
Φαίνεται πως τα δύο ιδρύματα θα κινηθούν προς την κατεύθυνση της δημιουργίας κοινού αποθετηρίου γνώσης προς ωφέλεια όλων μας, βέβαια.

Είναι αξιοσημείωτο το πόσο κοινά είναι θέματα που απασχολούν μια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη με (τηρουμένων των αναλογιών) μια σχολική!
Ιδίως το πρόβλημα της πληροφοριακής παιδείας, της προσπάθειας δηλαδή να αποκτήσουν οι χρήστες της βιβλιοθήκης (φοιτητές ή μικροί μαθητές) τις νέες δεξιότητες στο χειρισμό του απίστευτα τεράστιου πλούτου έντυπης και ψηφιοποιημένης πληροφορίας που υπάρχει σήμερα. Με ιδιαίτερη έμφαση βέβαια στην αξιολόγηση του διαθέσιμου υλικού.


Την πληροφορία για την ύπαρξη του JISC την "ψάρεψα" από το εξαιρετικό ελληνικό βιβλιοθηκονομικό μπλογκ
http://e-scriptorum.blogspot.com/